Notatka dotycząca historii "Harcerstwa Polskiego" i "Hufców Polskich" w latach 1940-1945
hm RP Henryk Glass
- Notatka niniejsza jest streszczeniem 4-ch rozmów podpisanego z ostatnim Naczelnikiem "H.P.", profesorem dr. Witoldem Sawickim, harcmistrzem, ppor. A.K., który odwiedził Londyn w październiku 1971-go roku. Stan zdrowia dh. W. Sawickiego przedstawiał się bardzo źle, gdyż choroba serca rozwinęła się silnie (opuchnięcie twarzy, karku, rąk i nóg) oraz przedwczesna skleroza, powodująca prawie całkowitą utratę wzroku. Mimo tych dolegliwości, przedwcześnie atakujących organizm, częściowo w wyniku pobytu przez 2 lata w więzieniu U.B., druh W. Sawicki wykłada jeszcze w K.U.L. (Katolicki Uniwersytet w Lublinie) i ma zupełnie sprawny umysł i niezłą pamięć. W przeprowadzonych rozmowach dh. W. Sawicki kładł nacisk na sprawy, streszczone w niżej podanych punktach.
- Uporczywe przedstawianie przez wydawnictwa komunistyczne "Harcerstwa Polskiego" i jego wojskowej emanacji "Hufców Polskich" jako "endeckiego harcerstwa" jest niesłuszne. Kilku członków władz H.P. rzeczywiście należało do Stronnictwa Narodowego, ale nigdy H.P. nie przyjmowało od S.N. żadnych dyrektyw, natomiast należący do S.N. członkowie H.P. wykorzystywali swoje polityczne kontakty dla : (1) obrony H.P. przed partyjnymi zakusami i (2) uzyskiwania pomocy dla H.P. przez członków S.N. w K.P.H. oraz uzyskiwania informacji, ułatwiających orientowanie się w trudnych warunkach życia pod okupacją wroga. Żadnej pomocy pieniężnej od S.N. me przyjmowano. Nazywanie H.P. - "endeckim harcerstwem"- jest niesłusznym, jak nazywanie Z.H.P. z ostatnich lat z przed wojny - "harcerstwem sanacyjnym" - z powodu faktu, że przewodniczącym Z.H.P. był podówczas woj. M. Grażyński, wybitny działacz polityczny tzw. "sanacji".
- Grupa H.P., licząca około 4000 zorganizowanej młodzieży harcerskiej w czasie okupacji, odróżniała się od reszty młodzieży harcerskiej (a raczej od Z.H.P.) swoim bardzo silnym stanowiskiem katolickim i życiem według zasad katolickich i pragnęła oprzeć wychowanie harcerskie w Z.H.P. na zasadach katolickich, przy zachowaniu całkowitej tolerancji religijnej dla drużyn innych wyznań chrześcijańskich. Równocześnie H.P. było przeciwne tworzeniu drużyn niechrześcijańskich w ramach Z.H.P.
- "Harcerstwo Polskie" w czasie ostatniej wojny uzyskało uznanie rządu gen. Sikorskiego jako organizacja harcerska. Spotkało się to jednak z dziwnymi szykanami w Londynie, w Departamencie Oświaty Delegatury Rządu w Warszawie. Mianowicie, gdy nadeszły pieniądze (zrzuty) od rządu polskiego w Londynie m.in. dla Szarych Szeregów i dla Hufców Polskich, to pracujący w Departamencie Oświaty pp. Wycech i Tazbir (jak się później w 1945 r. okazało, obaj związani z komunistami) - oświadczyli przedstawicielowi H.P., że pieniądze rzeczywiście nadeszły i zostaną wypłacone H.P., ale tylko wtedy, kiedy zostaną podane prawdziwe nazwiska i adresy wszystkich kierowników H.P. Oczywiście kierownictwo H.P. tego nie uczyniło, pieniędzy H.P. nigdy nie otrzymało, a co z pieniędzmi się stało nie wiadomo. (Pieniądze te w budżecie H.P. były przeznaczone na zakup broni, na pomoc w najpotrzebniejszych wydatkach organizacyjnych i na pomoc tym rodzinom harcerskim, które w wyniku wojny, aresztowań, śmierci ojców rodzin - pomocy tej bardzo potrzebowały).
- Pertraktacje między H.P i Z.H.P. o połączenie organizacyjne trwały przez cały czas okupacji. Przedstawiciele Z.H.P. (Szare Szeregi) gotowi byli zasadniczo przyjąć postulaty wzmocnienia religijnego wychowania w Z.H.P., ale żądała aby H.P. najpierw rozwiązało się, a dopiero po tym miały być przyjęte i wcielone w życie postulaty religijno-wychowawcze. Takie stanowisko wzbudzało nieufność w kierownictwie H.P. i pertraktacje utknęły na martwym punkcie. Przedstawiciele H.P. uważali, że obydwie sprawy, tj. przyjęcie postulatów religijno-wychowawczych, wprowadzenia ich w życie rozkazem władz Z.H.P. oraz rozwiązanie H.P. i wchłonięcie drużyn i instruktorów H.P. przez Z.H.P. - powinno odbyć się równocześnie.
- Od początku powstania A.K. kierownictwo "Hufców Polskich" dążyło do podporządkowania się w sprawach wojskowych wojsku, tj. A.K. Dużo trudności w tej sprawie robiły władze Szarych Szeregów, w związku z trudnościami podanymi w p. 5-ym wyżej. Ostatecznie, gdy do połączenia z Z.H.P. w myśl p. 5-go nie dochodziło, kierownictwo H.P. porozumiało się z kierownictwem Narodowej Organizacji Wojskowej (już po przyjęciu N.O.W. do A.K.) i zgłosiło się do N.O.W. jako części A.K. , zastrzegając zupełną niezależność H.P. w dziedzinie personalnej, organizacyjnej i harcersko-wychowawczej, a w dziedzinie wojskowej oddając "Hufce Polskie", gromadzące starszą młodzież, pod rozkazy N.O.W. (jako części A.K.)
- W czasie powstania harcerki i harcerze Hufców Polskich spełniły wzorowo swój żołnierski obowiązek, walcząc dzielnie i z pełnym poświęceniem, a duża część z nich poległa w walkach, wielu przeszło przez więzienia niemieckie i więzienia U.B. po t.zw. "wyzwoleniu" przez wschodniego najeźdźcę.
5.11.1971. /-/ S. Jankowski, hm [prawdziwe nazwisko - H. Glass]