hm Witold Sawicki
Krzysztof Eychler
Urodził się 13.02.1904 r. w Humaniu na Ukrainie. Syn Mirosława i Zofii z d. Piotrowskiej. Wychowywał się w atmosferze na wskroś narodowej i katolickiej, którą mu stworzył dom rodzinny. Jego ojciec był adwokatem. Witold S. w 12 roku życia wstąpił w Humaniu do harcerstwa. Dwa lata później przeniósł się wraz z rodzicami do Warszawy.
W 1920 r. uczestniczył jako ochotnik w wojnie polsko-sowieckiej. W latach 1921-24 działał w harcerstwie jako drużynowy 48 WDH, a następnie - do 1926 r. - jako drużynowy 12 WDH. W latach 1926 - 1930 pracował w Wydziale Organizacyjnym Główniej Kwatery Męskiej ZHP nadzorując działalność wychowawczą komendantów Chorągwi Płockiej, Włocławskiej i Radomskiej.
W 1922 r. ukończył Gimnazjum im. J. Zamojskiego w Warszawie, a w 1926 r. - Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Odbył aplikację sędziowską. Dyplom doktora praw otrzymał w 1930 r. a następnie kontynuował studia w Paryżu i Tuluzie, zajmując się ustrojem i prawem państwa Franków i średniowiecznej Francji. W r. 1933 uzyskał habilitację na Wydziale Prawa U.W. Po odbyciu aplikacji adwokackiej w r. 1936 został wpisany na listę warszawskiej palestry i wraz z ojcem prowadził kancelarię adwokacką. W latach 1937 - 1939 prowadził wykłady z historii prawa na U.W. specjalizując się w historii prawa na zachodzie Europy.
Po powrocie z Francji w r. 1931 nie kontynuował już swojej pracy w GKM ZHP. Na Zjeździe Walnym ZHP, który odbył się w lutym 1931 r. w Krakowie, wpływ uzyskali działacze harcerscy związani z obozem rządzącym. Wielu instruktorów harcerskich zostało usuniętych albo pozbawionych wpływów.
W. Sawicki zainicjował wtedy powołanie ogólnowarszawskiego kręgu starszo-harcerskiego grupującego działaczy o nastawieniu patriotyczno-narodowym, który początkowo przyjął nazwę Klubu Włóczęgów, a od 1934 r. Kręgu Starszo-harcerskiego św. Jerzego. Nazwa ta symbolizowała położenie większego akcentu na formację katolicką.
W skład kręgu, który liczył ok. 100 osób, wchodzili harcerze i harcerki kilku warszawskich drużyn. Comiesięczne zebrania Rady Kręgu odbywały się zwykle u W. Sawickiego. Z sekcją religijną Kręgu współdziałali wybitni księża: Władysław Korniłowicz, Jacek Woroniecki, Tomasz Rostworowski, Michał Czartoryski. Do Kręgu należeli uczestnicy i sympatycy różnych ugrupowań narodowych. Działający w Warszawie Krąg utrzymywał kontakty z pokrewnymi mu pod względem ideowym środowiskami pozawarszawskimi: we Lwowie, w Włocławku, w Sosnowcu oraz z kierowanymi przez ks. hm. Henryka Czepułkowskiego zakonnymi środowiskami harcerskimi XX Salezjanów, działającymi na terenie całej Polski.
W. Sawicki będąc członkiem "Juventus Christiana" zorganizował na terenie Kręgu św. Jerzego grupę studiującą Pismo św. według metody stosowanej w tym stowarzyszeniu. Jako instruktor i działacz harcerski współpracował z wydawanym najpierw w Poznaniu, później w Warszawie czasopismem "Strażnica Harcerska", należał do "Gromady Reytaniaków", kręgu starszo-harcerskiego związanego z 2 WDH, działającą przy Gimnazjum im. J. Zamojskiego w Warszawie. Był czynnym członkiem grupy "Porozumienie Antykomunistyczne" zajmującej się badaniem metod ekspansji komunizmu w Polsce.
Po wybuchu wojny, W. Sawicki wraz z hm RP St. Sedlaczkiem oraz zgrupowanymi wokół niego działaczami przedwojennego Kręgu św. Jerzego, w końcu października 1939 r. założył niezależną konspiracyjną organizację harcerską "Harcerstwo Polskie". Został członkiem jego Naczelnej Rady Harcerskiej i zastępcą naczelnika (St. Sedlaczka), a po jego aresztowaniu przez Niemców i śmierci w Oświęcimiu - naczelnikiem HP. Funkcję tę pełnił do aresztowania przez komunistyczne władze bezpieczeństwa w grudniu 1945 r.
W okresie okupacji niemieckiej W. Sawicki wraz z innymi członkami kierownictwa HP, prowadził rozmowy z kierownictwem Szarych Szeregów w ramach Harcerskiego Komitetu Porozumiewawczego, utworzonego w 1943 r. w celu nawiązania współpracy między tymi organizacjami.
W. Sawicki w okresie okupacji niemieckiej był członkiem Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego i pełnił w nim funkcję kierownika Wydziału Wychowania, Zastrzegł jednak niepodporządkowanie HP temu Stronnictwu.
Mimo trwającej wojny nie zaprzestał pracy naukowej. Jako jeden z pierwszych naukowców włączył się do zorganizowania i uruchomienia tajnych studiów wyższych na (podziemnym) Wydziale Prawa U.W. oraz Uniwersytecie Ziem Zachodnich, którego był jednym ze współorganizatorów. Na uczelniach tych prowadził tajne wykłady.
Na krótko przed Powstaniem Warszawskim W. Sawicki wstąpił do NOW scalonej z AK. Wraz ze swymi harcerzami i harcerkami, którzy odbywali przeszkolenie wojskowe w okresie okupacji niemieckiej w ramach NOW i innych wojskowych organizacji narodowych, przeszedł kampanię powstańczą w ramach Batalionu "Gustaw" Zgrupowania "Róg" na Woli, Starym Mieście i Śródmieściu, biorąc wraz z nimi udział w akcjach bojowych i pełniąc zlecone mu przez władze wojskowe zadania instruktora harcerskiego. Odznaczony Krzyżem Walecznych 28.08, 1.09. zostaje poważnie ranny. W połowie września dostał nominację na podporucznika. Po upadku Powstania został wywieziony do Niemiec, przebywał w oflagach Fallingbostel, Bergen-Belsen i Grossborn.
Po uwolnieniu z obozu w lutym 1945 r. przybył do Krakowa, gdzie wznowił konspiracyjną działalność HP. Jako naczelnik organizował pracę HP w Krakowie, Częstochowie, Warszawie, Białymstoku i innych miastach. Podjął też pracę w tajnym SN, zostając w listopadzie 1945 r. p.o. prezesem tego Stronnictwa. Prowadził jednocześnie działalność naukową wykładając historię prawa na uniwersytetach w Krakowie i Łodzi.
Na początku grudnia 1945 r. W. Sawicki został aresztowany i oskarżony o udział w nielegalnych związkach Harcerstwo Polskie i Stronnictwo Narodowe "mające na celu obalenie demokratycznego ustroju Państwa Polskiego". W półrocznym okresie wolnym od śledztwa w celi na Mokotowie prowadził dla ponad stu więźniów codzienne pogadanki na tematy historyczno-religijne, organizował "msze" niedzielne i rozdawnictwo potajemnie konsekrowanych przez więźnia-kapłana Hostii, Przeprowadził próbę na stopień harcerza orlego przebywających z nim w celi harcerzy HP. Skazany na 5 lat więzienia, został zwolniony na mocy amnestii l maja 1947 r.
W listopadzie 1948 r. podjął pracę na KUL. W maju 1952 r. został ponownie aresztowany i oskarżony o działalność szpiegowską. Po półrocznym pobycie w więzieniu mokotowskim został zwolniony bez procesu.
Wobec sprzeciwu władz komunistycznych nie mógł podjąć pracy na żadnej wyższej uczelni. Do pracy dydaktycznej wrócił dopiero po październiku 1956 r. obejmując stanowisko zastępcy kierownika Katedry Powszechnej Historii i Prawa na Wydziale Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a następnie kierownika tej katedry. Dopiero w październiku 1957 r. przywrócono mu stopień naukowy i prawa docenta, jednakże do śmierci nie uzyskał nominacji na profesora, mimo starań podejmowanych przez uczelnię. W 1959 r. podjął ponownie wykłady na KUL, a pod koniec życia także w ATK.
W. Sawicki pozostawił po sobie wiele prac naukowych. Problemem, któremu poświęcił wiele lat studiów i kilkanaście prac, był konflikt biskupa krakowskiego Stanisława z królem Bolesławem Śmiałym i jego konsekwencje dla państwa.
Pozostawił nie opublikowany dotąd pamiętnik z Powstania Warszawskiego pt "Ołtarze". W. Sawicki współpracował czynnie z ośrodkiem OO. Franciszkanów w Niepokalanowie i "Rycerzem Niepokalanej".
Ożeniony w 1950 r. z Zofią z Nadolskich, I.v. Gniazdowską, miał dwoje dzieci i córkę żony z pierwszego małżeństwa.
Zmarł 13 maja 1973 r. w Otwocku, gdzie mieszkał i tam został pochowany.
W książce pt. "W pracy i walce" autorstwa Henryka Glassa, przyjaciela W. Sawickiego, wydanej przez Veritas w 1978 r. w Londynie, ukazały się jego odpowiedzi na wysłane do kraju przez H. Glassa pytania.
Na pierwsze pytanie, które brzmiało: "jakie czynniki mogą dodatnio wpływać na wychowanie lepszego Polaka, który stał by się podstawą budowy lepszej Polski" odpowiedział: "dobra rodzina, kościół, szkoła i środowisko (organizacja) młodzieży, np. Harcerstwo. Dobra rodzina, to znaczy rodzina głęboko religijna, czynnie patriotyczna, przeciwstawiająca się ujemnym wpływom dzisiejszej bezbożniczej skomunizowanej szkoły, oraz Harcerstwo takie jakie było w Niepodległej Polsce, a nie obecne, sfałszowane i skomunizowane (na wzór sowieckich pionierów). Na emigracji – walka przeciwko wynarodowieniu" (s.283).